کولین و بیوتین

 

 

 

 

 

گردآوری و تدوین : علی توحیدی

 

 

 

 

 

 

 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                           صفحه

مقدمه : 4

چکیده : 6

1-1 - بیوتین : 6

2-1- اسامی  دیگر بیوتین عبارتند از : 7

3-1- ساختمان بیوتین   : 8

فرمول شیمیایی : ( C₁₀H₁₆O₃N₂S ) 9

4-1- وظایف بیوتین : 9

5-1-  اعمال متابولیکی بیوتین   : 11

6-1- کمبود بیوتین.. 12

7-1-  عواملی که ممکن است نیاز  به بیوتین را تغییر دهند. 14

8-1-  معیار کفایت یا کمبود بیوتین در جوجه ها : 16

9-1- ضد بیوتین  : 16

10-1-  احتیاجات : 16

11-1-  منابع بیوتین : 18

1-2- کولین : 18

2-2- ساختمان کولین : 19

فرمول شیمیایی کولین     (CH₃)₃ NCH₂CH₂OH.. 20

3-2- خواص کولین.. 20

اثرات  اصلی فیزیولوژیکی  استیل   کولین  : 20

4-2 -  اعمال متابولیکی کولین : 21

5-2-  اثرات متقابل بین   کولین  و مواد مغذی دیگر : 21

6-2کمبود کولین  : 22

7-2- ترکیباتی که از بروز  کبد چرب   جلوگیری  می کنند. 24

8-2-  آزمایش : 24

9-2-تخم مرغ  با بوی ماهی : 25

قدرت ویتامین خوراکها (به شکل تازه ) 26

کولین مرجود خوراکها 26

10-2-  احتیاجات  : 27

11-2-  منابع کولین : 28

نتیجه گیری : 28

منابع و مآخذ: 30

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه :

کولین و بیوتین را جزء  ویتامین های محلول در آب طبقه بندی می کنند ویتامین یک کلمه لاتینی به معنی زندگی مشتق شده است که می توان  آنها را مانند آنزیم ها و هورمون  جزء بیوکاتا لیزورهای  بدن دانست که سهم مهمی در تنظیم و حسن انجام  واکنش  ها به عهده دارند  ویتامین ها دسته های  مختلفی  از ترکیبات   آلی هستند  که به مقدار  بسیار کم  مورد  احتیاج  بدن بوده  و اساساً برای حفظ  سلامتی  ، رشد  و تولید مثل   حیوانات  ضروری می باشند که در طی  40 – 30 سال گذشته مطالعات  فراوانی  در زمینه کشف ویتامین های  مختلف به عمل آمده و با استفاده  از این کشفیات   نه فقط  میزان  محصول  دامها بطور  قابل ملاحظه ای   افزایش یافته  بلکه   از بسیاری  از بیماری های  تغذیه ای   نیز جلوگیری   به عمل آمده .

دانشمندان   ماده ای   را جدا کردند که در تنفس  باکتریهای   موجود  در دانه های روی  ریشه گیاهان   لگومینه   دخالت داشت   که این ماده   را کوآنزیم   R  نامیدند  که در همان زمان گیورجی   در حال مشخصی نمودن تغییرات  پوستی   ناشی از مصرف   سفیده تخم مرغ  بود وی ماده ای را که سبب   جلوگیری  از تغییرات پوستی ناشی از مصرف   سفیده  تخم مرغ بود وی ماده ای   را که سبب   جلوگیری  از تغییرات   پوستی می شد ویتامین H  نامید   و بعداً دانشمندان  هلندی   این ترکیب   را از زرده  تخم مرغ جدا کردند و دریافتند   که هرسه آنها یک چیزی  می باشند بیوتین  نقشی مهمی در رشد   و نگهداری   مو – ناخن  و استخوان دارد   وهمچنین   باعث تنظیم   قند خون نیز می گردد.

کولین یک اصطلاح یونانی   می باشد   اما اهمیت  تغذیه ای کولین از سال   1930  شناخته شده است  و امروزه   به عنوان   یک مکمل غذایی   رایج در تغذیه  انسان  و دام مورد استفاده   قرار می گیرد   و کولین   بصورت  کلراید   یا نمک های   دیگر مانند  سیترات  به شکل   بی ضرر   شناخته شده   است بطوری   که این ماده   در آمریکا    بصورت  مطمئن   در اتحادیه   اروپا  حتی دارای   مجوز در ترکیب   غذایی کودکان می باشد   کولین   که قبلاً  به عنوان  ویتامین    B4  شناخته شده بود  مجدداً   بصورت  یک افزونی  غذایی ضروری  در تغذیه   طیور  معرفی شده است  که این ماده به عنوان یک ویتامین  هنوز   مورد  بحث   و اختلاف   نظر می باشد   زیرا برخی  از ویژگی  ها بخصوص   ویتامین های  گروهB  را دارا  نمی باشد یکی از دلایل   آن این است   که مصرف آن در بدن   به مراتب  بیشتر  از سایر  ویتامین ها  است  علاوه   بر آن بدن   قادر است   مقدار   قابل توجهی  کولین سنتز کند و بر خلاف  سایر ویتامین ها که نقش کاتالیزوری   دارند  این ویتامین نقش ساختمانی دارد .

چکیده :

بیوتین به عنوان کوآنزیم چند آنزیم مهم عمل می‌کند . آویدین یک ترکیب شبیه پروتئین  است که در سفید تخم مرغ موجود بوده و در دستگاه گوارشی با بیوتین  ترکیب شده  و یک کمپلکس پایدار را تشکیل  می دهد  وبیوتین   را غیر قابل جذب می کند  کمبود بیوتین ایجاد زخم شدید در کف پا – کاهش  رشد و تورم پوست  می کند.

افزودن بیوتین و فولاسین  به صورت مکمل به جیره های غذایی طیور   برای جلوگیری   از کمبود ویتامین  E  نیاز است   .

گلرنگ- پس مانده    تقطیر  الکلی   - غلات خشک  - ملاس و مخمر از منابع  عالی بیوتین می باشند .

کولین : معمولاً به صورت   کلرید  کولین  یا دی هیدروژن سیترات کولین  عرضه می‌شود در ساختارشیمیایی   کولین  گروههای فراوان متیل   ( CH₃ )  مشاهده می شود که  کولین  به عنوان  عامل رشد طبیعی قسمت غضروفی  استخوان از بد شکلی سر استخوان های طویل  در جوجه   های گوشتی   پیشگیری می کند.

کولین در سوخت   و ساز  چربی  ها در کبد و انتقال  چربی  و همچنین  جلوگیری  از تجمع چربی  ها در کبد که موجب بیماری کبد چرب می گردد نقش اساسی دارد وعامل لیپوتروپیک نامیده می شود . استفاده از کولین در جیره های  غذائی طیور گوشتی  ضریب   تبدیل را بطور  قابل ملاحظه ای  کاهش می دهد  کمبود کولین  سبب تاخیر  در رشدپروسیس در جوجه ها – خونریزی در کلیه ها و سایر بافت  وتجمع چربی در کبد می شود. پودرماهی – پودرگوشت – پودر گوشت  و استخوان از منابع   غنی کولین هستند .

1-1 - بیوتین :

بیوتین اولین بار  به عنوان عامل  رشد  مخمر شناخته شد .  بعداً موشهایی  که با سفیده  تخم مرغ  خام تغذیه شده بودند . آسیب های پوستی  و ریزش   مودر خود نشان دادند که معلوم شد به وسیله   یک  عامل   محافظتی    در کبد درمان می شوند که اکنون آن عامل   بیوتین    نامیده  شد .

بیوتین   اولین بار  از زرده  تخم مرغ    و سپس   از کبد جدا گردیده  که بصورت بلورهای  سوزنی  شکل سفید   است   نقطه  ذوب آن 232 تا 233 درجه سانتی  گراد  است  . در آب و الکل  95 درصد حل می شود   ولی   در چربیها و حلالهای چربی  غیر محلول است . در شرایط  معمولی   پایدار است و قرار گرفتن  در معرفی   نور موجب کاهش  توان  عمل بیوتین   نمی شود   . اما محلولهای قوی   اسیدی   و قلیایی آن را متلاشی   می کنند .

 

 

2-1- اسامی  دیگر بیوتین عبارتند از :

ویتامین H                                 2) عامل آسیب سفیده تخم مرغ

3- کوآنزیم R                            4)  بیوس 2                5) عامل S 

6- عامل W                             7) عامل X

 

3-1- ساختمان بیوتین   :

بیوتین مشتقی  از یک حلقه  از تی گوگرد است  که مانند   تیامین  حاوی   عنصر  گوگرد دار  است . که ازدو حلقه   5 ضلعی  گوگرد دار  یا تیوفن (تترا هیدروتیوفن ) و حلقه  دیگر ازت دار  بوده  به نام   ایمید ازول  و علاوه   بر این دو  حلقه   دارای   یک اسید خطی  5 کربنه بنام  اسید  و الریک می باشد .

شکل (1-1 )

 

 

 

فرمول شیمیایی : ( C₁₀H₁₆O₃N₂S )

بیوتین  دارای  8 ایزومر می باشد  که تنها  نوع D-   بیوتین   آن از نظر  فیزیولوژیکی   فعال  می باشد  بنابراین   احتیاجات   آن بصورت D  بیوتین  بیان   می شود ( که ساختمانهای   بیوتین  در شکل 2- 1 نشان داده ) بیوتین همانند نیاسین حاوی سولفور است همانگونه که در شکل    2-1 نمایان  است  در اثر  اکسید اسیون  ملایم  (H₂O₂ )  به سولفوکسید  و در اثر اکسیداسیون  قوی  (kmno₄ )  به سولفون  تبدیل می شود  . اکسید  کننده های  بسیار قوی ممکن است سولفور آن را بگیرند و دستیوبیوتین  تولید  کنند   ( یک ترکیب  ضد بیوتین  است مانع ازجذب   بیوتین  در بدن   می گردد ) .

4-1- وظایف بیوتین :

این ویتامین به مقدار  بسیار جزئی  در اکثر  غذاهای  طبیعی بصورت  آزاد  یا بصورت  ترکیب  با پروتئین  ها یافت  می شود  که به مقدار زیاد در نباتات  حیوانی یافت  و به مقدار  کم دراندامهای  حیوانی دیده می شود .بیوتین  استاندارد  مشخصی ندارد   مقدار   آن بر حسب   میلی گرم بیوتین   متبلور  بیان   می شود   که یکی   از اجزای  متشکله   آنزیم ها می باشد   .

در حیوانات 3 آنزیم  وابسته  به بیوتین از اهمیت  ویژه ای برخوردار هستند .  شامل

پیروات کربو کسیلاز

استیل کوآنزیم A  کربو کسیلاز

پیروپیونیل  کو آنزیم  A  کربو کسیلاز

آنزیم  های استیل    کوآنزیم A کربو کسیلاز   در سنتر اسید  چرب شرکت دارند .

آنزیم های پیروات کربو کسیلاز که امکان گلوکونئوژنز را از واسطه های  چرخه   کربس مسیر می سازد که تحت  تاثیر  بیوتین جیره  قرار  دارند .

بیوتین   به عنوان  کوفاکتور در آنزیم  هایی که عمل   کربوکسیلاسیون   را به عهده دارند  عمل می کند  که این ویتامین  مخصوصاً  در فعل   و انفعالات دکربوکسیلاسیون  (وارد کردن co₂  در ترکیبات آلی ) دز آمیناسیون   و ترانس   آمیناسیون   نقش عمده ای بازی  کرده و همچنین   در بیوسنتز سیترولین و اسید آسپاراتیک دخالت موثر دارد .

در تبدیل    کربو هیداتها  به پروتئین ها و همچنین  در تبدیل  پروتئین  ها و کربوهیداتها به چربیها نقش داشته  و چربیها ی فاسد شده آن  را از بین می برند .

بیوتین جهت ساخت   اسیدهای چرب  غیر اشباع با زنجیره    بلند لازم   می باشد  که در کمبود   این ماده ساخت اسید   آراشیدونیک  مختل می شود   همچنین   بیوتین   در دستگاه   نشخوار کنندگان  و راست   روده طیور  به مقدار  کم ساخته می شود .عملکرد میکرو ارگانیسم  های داخل  دستگاه    گوارش تا حدودی  قادر به ساختن   بیوتین   می باشند   در ضمن   زمانی  که از سولفا میدها  استفاده   می شود چون باعث کشته شدن میکرو ارگانیزم های دستگاه  گوارش  می گردند  در  این زمان باید مصرف   بیوتین را در جیره افزایش داد   

5-1-  اعمال متابولیکی بیوتین   :

 بیوتین  به عنوان یک جزء  در مکانیسم را در جیره  افزایش   داد .

انتقال گاز کربنیک (CO₂ )  از یک ترکیب به ترکیب  دیگر عمل می کند .

بیوتین در سوخت  و ساز کربو هیدراتها ( دی اکسید کربن فعال شده )

آنزیم های حاوی   بیوتین   در واکنش های کربو کسیلاسیون و دکربوکسلاسیونهایی  که منجر به تثبیت  گار کربنیک می شوند   دخالت دارند از آن  میان می توان

الف ) تبدیل  اگزالواستات و پیروویت به یکدیگر

ب) تبدیل سوکسینات و پروپیونات به یکدیگر

ج) تبدیل مالیت به پیروویت

وسایر  واکنش های هیدروژناسیون  را نام برد .

2)بیوتین در سوخت و ساز چربی ها

دربیشتر  میکرو ارگانیزم ها   ،نه  حیوانات  . بین   بیوتین   و اسیدهای چرب غیر اشباع  ( C₁₈ )  ،بویژه  اسید اولئیک  ارتباطی  متقابل  نشان داده شده  است . اسید اولئیک به مقدار نیاز  بیوتین برای رشد  بیشتر  میکروبی کمک  می کند  که عکس  این عمل هم صادق است  در هر حال شواهدی   در دست نیست  که نقش  اسید اولئیک را در کاهش نیاز بیوتین  در حیوانات  مشخص  کند .

3) بیوتین  در سوخت  و ساز  پروتئین ها :

ازدیاد اسید آمینه  گلیسین  در موش صحرایی  سبب بروز  اختلال   در حرکت  و کاهش رشد گردید  که با مصرف همزمان بیوتین  برطرف می شود .

بیوتین  در حیوانات    باعث تبدیل  عادی زنجیره  دی آمینه شده لوسین به اگزالواستات می شود  و همچنین باعث ساخته شدن  سیترولین از اورنتین  می شود .

6-1- کمبود بیوتین

کمبود بیوتین  در جیره غذایی تحت شرایط طبیعی کم دیده می شود  . زیرا  مقدار  مورد نیاز  بسیاری   از گونه های حیوانی  نسبتاً کمتر  از بیوتین محتوی مواد خوراکی  است  .

بیوتین  برای رشد  و خاصیت جوجه  در آوری و جلوگیری از عارضه پروسیس و ورم پوستی  در جیره   طیور ضروری می باشد  در جوجه ها  کمبود  بیوتین  علائمی شبیه به کمبود اسید پانتوتنیک تولید  می کند   در حالی  که کمبود  بیوتین  وقتی  که اسید   پانتوتنیک در جیره  جوجه ها   کم باشد   تشدید   پیدا می کند  .

کمبود   بیوتین   در طیور  باعث  کاهش   رشد ، امراض   جلدی ،غیر  طبیعی  بودن استخوان پا ها   ،ترک خوردگی   در پا ، ضعف   پر در آوری  و عارضه  کبد   و کلیه    چرب   (FLKS )  می شود  . که عارضه  کبد و کلیه  چرب جوجه ها را در بین 5 - 2 هفتگی   تحت تاثیر  قرار  می دهد با حالت   غش  مشخص   می شود   که بعد  از چند ساعت آنها را تلف   می کند .

در کالبد  گشایی . کبد و کلیه  ها متورم ،رنگ پریده و حاوی  مقادیر  غیر عادی چربی  
می باشد و کج شدن  نوک  مرغ یا نوک طوطی   شکل   از علائم  کمبود  بیوتین  می باشد .

کمبود بیوتین  در مرغان   تخم گذار   و مرغان مادر  ، درصد جوجه در آوری   را کاهش
می دهد  ،ولی   اثر معکوسی در تولید   تخم مرغ ندارد . مصرف   سولفانومیدها – مدفوع خواری و تغذیه  سفیده  تخم مرغ خام یا تلفیقی  از این روشها سبب  بروز کمبود بیوتین  در مرغ می گردد .

جوکس و همکارانش  در سال 1942  با استفاده از جیره   خالص  حاوی تمام عناصر  شناخته شده  غیر  از بیوتین  نشان دادند که تزریق  روزانه بیوتین  به میزان  2 میلی گرم   برای جلوگیری   کامل از عارضه  پروسیس و افزایش  رشد کافی بود ولی از بروز ضایعات پوستی  به طور کامل جلوگیری   نکرد . ضایعات پوستی  در ناحیه   بالشتک و ساق و انگشتان   پا همراه  با خشن  شدن اطراف   چشم و تورم   پوست همراه   است .ضایعات پوستی   را  می توان  به تغییر ترکیب   اسیدهای  چرب  موجود در واکسی ها ارتباط داد . کم چربی   بودن جیره  ضرورت  ساخت  اسیدهای  چرب باعث   تولید  نامنظم  اسیدهای   چرب  و در نتیجه  مستعد شدن طیور  برای   ابتلاء  به سندرم   کبد و کلیه چرب می شود  و اگر پرندگان فوق گرسنه نگه داشته  شوند  گلوکونئوژنر شدت  یافته  و تلفات به خاطر  کمبود گلوکز افزایش  می یابد. استخوانهای   ساقی   پاشنه ای   بتدریج از جهت  طولی پیچیده می شوند . کمبود  بیوتین احتمالاً  باعث  عدم تشکیل  فوری   پروستاگلاندین از اسیدهای  چرب  ضروری  شده و رشد  استخوانها  تحت تاثیر عوامل   تنش زا قرار نمی گیرد ودر نتیجه  استخوان  درشت نی و نازک   نی کوتاه  می ماند .

حداکثر  تلفات  جنین  در هفته  اول و 3 روز  آخر جوجه کشی  می باشد .

شکل 3-1

7-1-  عواملی که ممکن است نیاز  به بیوتین را تغییر دهند

1) آویدین  : یک گلیکوپروتئین   است ( وزن  مولکولی 43500 ) که از مخاط مجرای تخم به داخل  سفید  یا قسمت   آلبومین   تخم مرغ  ترشح می شود . آویدین به نسبت  یک به یک   با بیوتین   ترکیب  می شود   بنابراین اگر در جیره مصرف   شود بیوتین  را برای  حیوانات  غیر فراهم   می سازد چون کمپلکس  اویدین – بیوتین   بوسیله   هضم آنزیمی  شکسته نمی شود  ،هنگامی که بیوتین بدین طریق ترکیب می شود غیر قابل  جذب و از نظر  تغذیه ای غیر فراهم می شود   . آویدین در اثر   حرارت مرطوب از بین می رود  . بنابراین  هنگامی که سفیده تخم مرغ بصورت  پخته  مصرف   شود کمبود  بیوتین بوجود نمی آید .

مقدار  بیوتین   زرده تقریباً معادل   اویدین   موجود در سفیده تخم مرغ  است   بنابراین  مصرف  تخم مرغ  کامل خام توسط  حیوانات  معمولاً کمبود بیوتین  ایجاد نمی کند ولی اگر فقط  سفیده   خام  مصرف شود   با کمبود   بیوتین  مواجه می شود    استرپت   آویدین  که اولین  بار از  استرپتومایسین جدا شد . از لحاظ   اتصال   به بیوتین   از آویدین   تخم مرغ  به مراتب  قوی تر است . نشان  داده شده است که استرپت  آویدین   در بستر طیوروجود دارد بنابراین مدفوع  خواری باعث کمبود بیوتین   خواهد شد که توسط دانشمندان  از استرپتومایسین   آویدینی واستر پتومایسین  لاوندو لا از نمونه های  خاک جدا شد . امکان   دارد این ضد بیوتین  مانع ا زجذب  بیوتین  و باعث   کمبود آن گردد  که گهگاهی در جوجه های گوشتی و بوقلمونها ی تجارتی گزارش شده است .

2)  د راثر فساد  حاصل   از اکسیداسیون غذاها ، بیوتین  نیز غیر قابل  فعال می شود   د راثر افزودن  استیل   لینولئات   نسبتاً  فاسد   به جیره طی 12 ساعت 96 درصد بیوتین  خالص  غیر فعال   می گردد. در حضور آلفاتوکوفرول  و در حرارت 37 درجه سانتی گراد این مقدار  طی 48 ساعت به 40 درصد  می رسد .

3 )فرا هم یا قابل   دسترس  بودن در غذا ها

4)  ساخته شدن   یا تخریب  توسط  میکروبهای روده

5) انتقال از طریق  تخم مرغ

 

 

 

 

8-1-  معیار کفایت یا کمبود بیوتین در جوجه ها :

برخی از محققان در یافتند  که کمتر از 100 نانوگرم  بیوتین   در هر 100 میلی لیتر  پلاسما نشانهای  بر کمبود  بیوتین  است و دانشمندان    در 3 آزمایش  با مرغ  ها و بوقلمونها یی که به آنها  جیره کم بیوتین تکمیل  شد با مقادیر   مختلف  بیوتین    داده  شده بود  دریافتند که در هر دو نوع (بوقلمون و جوجه ها )

فعالیت  آنزیم  پایرویک  کربو کسیلاز خون ،با مقادیر   بیوتین   اضافی شده رابطه  مستقیم دارد .

همچنین  منحنی ارتباط   آنها غیر  خطی بوده  و فعالیت آنزیم  با مقادیر  بیوتین  با بیش از آنچه که برای   بیشترین    مقدار رشد کافی   است به حداکثر   رسید   . با افزایش  یا کاهش بیوتین   جیره می توان  فعالیت   آنزیم   را افزایش یا کاهش    داد .این محققان  استنباط  کردند که فعالیت آنزیم  پایرویک کربو کسیلاز  خون معیاری  برای ارزیابی  وضعیت   بیوتین  در مرغهای جوان  است .

وقتی مادرها  ها با جیره  کم بیوتین تغذیه  شوند در جنین ها و جوجه ها  پروسیس مادرزادی   - قلبی و ناهنجاری  استخوانی ایجاد می شود که این ناهنجاری ها با افزودن بیوتین   به جیره برطرف  می شوند  و همچنین  بوجود آمدن پرده در بین  انگشتان سوم و چهارم  دلیل بر کمبود  بیوتین  است .

افزودن  بیوتین  و فولاسین  به صورت  مکمل  به جیره های   غذایی طیور برای  جلوگیری از  ویتامین E  نیاز است .

9-1- ضد بیوتین  :

دانشمندان دریافتند  که بیوتین   سولفون  و دستیوبیوتین  برای دلاکتوباسیلوس نه مخمر ضد بیوتین  بودند  . اسد کاپروئیک آمیداز ولیدون نیز یک ترکیب   ضد بیوتین  بود و نشان داده شد که هر سه  این ترکیبات  با آویدین  ترکیب می شوند .

10-1-  احتیاجات :

در سال 1942 پاتریک  و همکارانش  مقدار بیوتین   مورد نیاز  جوحه و نیمچه های در حال رشد را به ترتیب   تقریباً 2و5 میلی گرم   در چهار هفته اول  زندگی تعیین کردند .

اخیراً مشخص  شده است  که کمبود   بیوتین در جوجه ها  عارضه  کبد و کلیه چرب  را ایجاد می کند . ظاهراً این حالت   بیشتر   در  جوجه های   گوشتی   تغذیه شده با جیره حاوی مقدار زیادی    گندم   و یا گندم و جو که پروتئین    و چربی   نیز کم دارد ظاهر می شود و تحقیقات   دانشمندان  در استرالیا   نشان   داد که پودر   گوشت  ممکن است در بروز  عارضه  کبد و کلیه چربی ( FLKS )  موثر باشد .

تنها بیوتین  مورد نیاز   جوجه های جوان مورد مطالعه قرارگرفته شده ،این مقادیر   همراه  با حداقل ویتامین  موردنیاز طیور در هرkg  از جیره NRC ( 1977 )

11-1-  منابع بیوتین :

بیوتین در منابع  طبیعی بصورت آزاد  و متصل  شده وجود دارد . بیشتر  بیوتین اتصال  شده برای  حیوانات   غیر فراهم است . حدود نیمی  از بیوتین  تعیین شده به روش  میکروبیولوژی  در غذاها  ممکن است از نظر بیولوژیکی غیر فراهم باشد ( جدول 2-1 )

1-2- کولین :

کولین   در غذاهای حیوانی و گیاهی   به مقدار   فراوان  یافت می شود  این ماده یکی از  اجزای   متشکله   سلولی در بدن می باشد   که در بافت های حیوانی  بصورت کولین  آزاد – استیل  کولین  و بصورت   ترکیبی   از  لیپید ها ماندلستین واسفنگومیلین پراکنده  است دانشمندان  نشان دادند که کولین  جزء فعال ساختمان لستین   خالص   یعنی   ماده ای که قبلاً نقش  آن در پیشگیری   عارضه  کبد چرب در موشهای صحرایی  نشان داده بودند   است  . افزودن کولین  مانع از تجمع  چربی  بیش از حد در کبد شد در صورتی که افزودن سایر اجزای  لیستین  مثل گلیسرید و اسیدهای    چرب  چنین  تاثیری نداشت .کولین را برای  اولین بار   دانشمندان  ا زصفرای خوک   جدا کردند که مقدار کولین در صفرا بسیار اندک است در هر 100 میلی مترآن تنها حدود 60-10 میلی گرم لستین  و3 میلی گر کولین   آزاد  وجود دارد و چربیها حاوی مقدار   زیادی کولین   هستند .

2-2- ساختمان کولین :

 از نظر ساختمانی   یک ترکیب    نسبتاً  ساده است  که در آب   والکل به سهولت حل می گردد .کولین  خالص  ( بتاهیدروکسی اتیل   تری متیل آمونیوم هیدروکسید ) مایعی است  که خاصیت  قلیایی  قوی دارد . این ترکیب   دارای  3 گروه  متیل است  که به ازت  چسبیده اند   و به راحتی  از آن  جدا می شوند  .

 

 

 

بنابراین   آن را به عنوان دهنده   متیل در نظر می گیرند که در صنعت   آن را  بصورت  کولین  کلراید که پایدارتر    است درست می کنند و در طبیعت  بصورت  فسفو لپید دیده می شود .

ویژگی  مخصوص کولین  داشتن  گروههای   فراوان   متیل ( CH₃ )  است که می تواند آنها را برای واکنشی  متابولیکی براحتی از دست  دهد

 

 

فرمول شیمیایی کولین     (CH₃)₃ NCH₂CH₂OH

کولین  افزوده شده به خوراکهای دام معمولاً بصورت  کلرید کولین  یادی هیدروژن سیترات  کولین  می باشد  در بازار  نیز به چنین  اسمهای   دیده­ می شود   کولین  کلراید به شدت   جاذبه الرطو به بوده   بنابراین  اغلب   بصورت   محلول   آبکی 70 درصد  به جیره افزوده  می شود  .

3-2- خواص کولین

 کولین یک ترکیب  ساده ازت دار است  که در متابولیسم  چربی   ها نقش مهمی بازی می کنند که در اثر استیلاسیون تبدیل   به استیل  کولین می گردد که در انتقال  تحریکات  و امواج عصبی  بسیار حائز  اهمیت  می باشد . استیلاسیون کولین به استیل کولین بوسیله    یک سیستم  آنزیمی  نیازمند به کوآنزیم  A  انجام می شود  مقدار استیل  کولین  مغز  به طور مستقیم  در رابطه با مقادیر استیل  کولین خون می باشد   پیشنهاد شده که کولین  جیره غذایی ممکن است   روی افزایش  غلظت   استیل  کولین  مغز اثر داشته  باشد که این نه فقط  از راه   افزایش  سنتز استیل  کولین   است بلکه از راه تحت تاثیر  قرار دادن گیرنده های غشایی استیل  کولین   که غنی از کولین  و اتانول آمین  فسفاتید ها هستند نیز می باشد.

اثرات  اصلی فیزیولوژیکی  استیل   کولین  :

1)     اتساع رگهای سطحی

2)     انقباض  عضلات  اسکلتی

3)     کم کردن ضربان قلب 

استیل کولین   بوسیله   استرازها به کولین و اسید استیک  هیدرولیز   می شود . پس  می توان گفت   کولین به عنوان عامل غیر مستقیم  در موارد فوق عمل میکند .

کولین مانند سایر ویتامین های گروهB  یک کاتالیزور کننده متابولیکی  نیست  بلکه  جزء  ساختمانی  ضروری   بافت های بدن  می باشد  که کولین  در کبد ازمتیونین ساخته می شود    بنابراین  تامین  خارجی   آن تحت   تاثیر  سطح  متیونین  موجود در جیره قرار دارد.

4-2 -  اعمال متابولیکی کولین :

کولین  در 3 گروه   از اعمال   بدن دخالت   دارد

1) بصورت  استیل  کولین   در انتهای   اعصاب  پاراسمپاتیک  آزاد می شود  . مثلاً استیل  کولین  آزاد شده بوسیله  تحریک عصب   واگوس باعث کاهش ضربان قلب می گردد .استیل   کولین  سبب   انقباض  مجرای   تخم و تخلیه   چینه دان  در طیور  می گردد .

2)  کولین  جزئی  از ساختمان  لستین  واسفنگو   میلین است  که نقش حیاتی  در فعالیت و ساختمان  سلولی ایفا می کند  بیشتر  کولین موجود  در بدن  بدین صورت  یافت می شود

 ( سیتن واسفنگومیلین ) کولین  در ساختمان  فسفولپیدها وارد می شود    ابتدا به فسفریل کولین و سایتیدین دی فسفات و پس از ترکیب با اسید  فسفاتیدیک  ،لستن به لستین  تبدیل می شود .

3) کولین  بنیان  متیل   لازم جهت متونین سازی از هموسیستین و کراتین از گوانید و استیک  اسید را تامین   می کند  . برای  این عمل  کولین باید به بتائین  تبدیل شود که بتائین بهتر از  کولین  عمل متیلاسیون  را در جوجه  ها انجام می دهد در صورتی  که بدون  وجود مواد اولیه  برای  کولین سازی   ( مثل  منوودی اتانول آمین  ) بتائین قادر  به جلوگیری  از کبد چرب   ،خونریزی  کلیه و پروسیس  نیست .کولین  در واکنش های   ترانس  میتیلاسیون  دخالت دارد  .کولین  می تواند به عنوان یک دهنده گروه  متیل  با بتائین  و یا با متیونین  جایگزین گردد در حضور  میتونین باانتقال    یک گروه متیل   از میتونین از هوسیستین از کولین گرفته شود این تبادل داخلی گروه متیل  به ترانس   متیلاسیون معروف است.بتائین  بر رطوبت  بستر تاثیر می گذارد  که در این  زمینه   کلریدکولین   نیز اثری   مشابه با  بتائین دارد

  5-2-  اثرات متقابل بین   کولین  و مواد مغذی دیگر :

1) کولین  و متیونین  هر دو  دهنده متیل   هستند با همدیگر   دارای  اثری متقابل   می باشند   . میزان  متیونین     جیره در ارتباط  با نیاز به کولین  به عنوان یک دهنده  بنیان متیل   و بر عکس از اهمیت  خاصی   برخوردار   است  . کولین  از لحاظ انتقال   بنیان متیل   به متیونین  کمک می کند  ولی بر مقدار   متیونین  مورد نیاز برای  پروتئین   سازی    تاثیری ندارد  مگر این که جیره مقدار   کافی هموسیستین  داشته باشد .

در سال 1981 پستی و همکارانش  با استفاده ا ز  دو سویه  جدید   که به میتونین نیاز   بیشتری دارند  و دریافتند که افزودن  کولین  یا متیونین به جیره   پایه رشد را   افزایش  داد و آنها پاسخ   به متیونین را به اثر  کمکی کولین   ارتباط   دادند .و جیره ای که از لحاظ    اسیدهای   آمینه  گوگرد  و همچنین  کولین   فقیر   بود حداکثر  رشد را تضمین   نکرد .

2) اسید فولیک و کوبا لامین  جهت انتقال    متیل  ضروری   می باشند  و این دو نیاز   به کولین  را تا حدودی  افزایش  می دهند  که کولین  مورد نیاز جیره   بستگی به وجود  این دو در جیره   دارد و اگر در جیره کم باشند  نیاز به کولین   افزایش می یابد .

3) کولین به تنهایی در ساخت استیل کولین  ولستین شرکت دارد و هیچ ماده ای نمی تواند این وظیفه  را انجام دهد در غیر این صورت  به جای لستین ، سفالین تولید می شود که باعث  تورم  مفاصل و پروسیس  میگردد دانشمندان نشان دادند   که سلولهای   نابالغ   شبکه   غضروفی   استخوانهای جوجه   های مواجه با پروسیس  از لحاظ  لستین فقر  و لی سفالین  آنها زیاد است  ظاهراً این امر  بدلیل  آن است  که چون تلاش  دارد  اتانول  آمین   را به جای   کولین  جهت ساخت فسفولپیدهای ضروری   برای رشد  سلول  غضروفی   جانشین  کند و عدم رشد سلول  دلیل  اصلی   پروسیس می باشد .

4) کولین   تنها برای   حیوانات  جوان همانند نیمچه  ها و جوجه های گوشتی  مورد نیاز  است  طیور تخم گذار نیاز چندانی    به کولین ندارند .

همچنین به نظر می رسد هورمونها   نیز در مقدار  کولین  مورد نیاز  موثرند مثلاً موش های ماده  در مقایسه  با موشهای نر به   کمبود  کولین حساسیت کمتری دارند  . نوریس و اسکات از دانشگاه   کورنل   نشان دادند که تزریق   دی اتیل  استیل  بسترول   به جوجه هایی   که جیره آنها از لحاظ کولین فقیر   بود ،سبب   افزایش  رشد شده از شدت بروز  پروسیس   در جوجه ها نیز کاسته  شد که مکانیزم   دقیق   نقش این هورمونها در کمک به مقدار  کولین   مورد نیاز    بدرستی روشن نیست   .

6-2کمبود کولین  :

 علاوه بر کاهش رشد کمبود کولین   در طیور   باعث   بروز پرویس ( جابه جا شدن زرد پی پای جوجه ها ) می شود که رشد کند و انباشته  شدن چربی در کبد جوجه  ها از علائم    کمبود  کولین می باشد  . پروسیس  ابتدا بصورت   خونریزی و تورم   جزئی در مفاصل  پا ظاهر  می شود سپس مفصل درشت   نی و کف پا به دلیل   پیچیدگی  کف پا بوضوح  پهن می شود  کف پا  به پیچیدگی  ادامه می دهد   بطور یکه کاملاً  خم می شود   و از امتداد درشت نی خارج  می گردد . پروسیس  علامت  مشخصه   کمبود  کولین  نیست زیرا  این عارضه    با کمبود   مواد مغذی   دیگر نیز ایجاد می شود .

اگر چه کمبود   کولین  در جوجه های  در حال رشد   به سرعت ظاهر  می شود . کمبود  در مرغان  تخمگذار  به آسانی   بوجود نمی آید  هر گرم   تخم مرغ  خشک  حدود13- 12 میلی گرم  کولین دارد . مقدار کولین   هر تخم مرغ  حدود 170 میلی گرم است  که بیشتر آن بصورت  فسفو لیپید است   بنابراین   برای تولید یک تخم    مقدار زیادی  کولین   لازم   است   با وجود   این امر بعضی  از محققان قادر نبودند   با تغذیه   جیره    فاقد  کولین  در طی زمان  کمبود  کولین  را در مرغان  تخم گذار    بوجود بیاورند و با تغذیه    جیره   فاقد کولین    در مدت  طولانی تغییری   در مقدار  کولین   تخم مرغ حاصل   نمی شود     آنان  معتقد بودند که مرغان   تخم گذار قادرند   مقدار  قابل توجهی  کولین   بسازند . مطالعات  دیگری نشان 

میدهد که مقدار    کولین مورد نیاز مرغان تخم گذار به مقدار  کولین  جیره   نیمچه های در حال رشد بستگی دارد.

نیمچه هایی که تا سن 8 هفتگی غذای فاقد کولین مصرف  می کنند قادرند مقدار کولین  مورد نیاز  را جهت   تخم گذاری مطلوب    بسازند   و مرغهایی  که در دوره   پرورش   مکمل کولین  دریافت  می کنند   در دوره تخمگذاری   نیز برای  تولید مطلوب و همچنین  حفظ   مقدار چربی کبد   در حداقل ممکن نیاز   به مکمل  کولین دارند  که علائم  کمبود   در این مرغ ها   کاهش میزان  تخم گذاری و افزایش  چربی کبد است .

ایجاد علائم  کمبود  کولین  در سایر  حیوانات مشکل تر   از مرغ   است   . اگر جیره موش صحرایی  از لحاظ  مقدار متیونین غنی باشد بطوری  که بنیان   متیل  جهت کولین سازی را تامین کند  نیازی  به منبع  کولین ندارد اما در جوجه ها در حالی که در جیره  پر متیونین  نیز کمبود  کولین   در آن ظاهر می شود . بنابراین کمبود کولین  در جوجه های جوان به علت   عدم   توانایی آنها در ساخت  کولین  نیست   بلکه   سرعت ساخته شدن  آن به حدی نیست   که بتواند   احتیاجات  جوجه را برطرف کند .

سرعت کولین سازی  در مرغ ها با افزایش سن  بالا می رود  به همین دلیل   ایجاد کمبود کولین   در مرغ هایی   که بیشتر   از 8 هفته   سن دارند کم دیده می شود   .

در کمبود  کولین  تجمع لپید  در کبد در تمام   گونه های مورد مطالعه  مشترک  است که تجمع  چربی در کبد با کاهش سطح لپیدهای سرم خون و تغییر  در غشاء  به تبع آن در ساختمان   لیپوپروتئین  ها  که برای   انتقال  لپید  از کبد  به سایر بافت  ها مورد نیاز   می باشد   همراه است   که این عمل   کولین  مشاهده کاهش سطح لیپید  سرم   در کمبود  کولین  را توضیح  می دهد.

در مرغ  ها هورمونهای استروژنی  جهت کمک به تشکیل   زرده  میزان   ساخت   فسفو لیپید ها در کبد مرغ را  افزایش داده و بنابراین   نیاز به کولین را به شدت   افزایش   می دهد . کولین  از تراکم  چربی در کبد ممانعت  کرده و تشکیل   زرده تخم را  تسهیل می کند اگر کولین جیره   در حداقل   مورد نیاز  باشد  اثر نامطلوبی  بر قابلیت  جوجه کشی  تخمها   نداشته   اما بلدرچین  های  ژاپنی  و جنین های در حال رشد   علائم  عمومی کمبود را نشان می دهند .

کولین  با همکاری  بیوتین  و منگنز در پیشگیری   بیماری  در رفتگی  و تر پا در طیور  موثر است .

7-2- ترکیباتی که از بروز  کبد چرب   جلوگیری  می کنند.

ترکیباتی  مثل کولین متیونین و بتائین  از بروز  کبد چرب   جلوگیری می کنند   که ترکیبات لیپوتروپ نام دارند و ترکیباتی   مانند آرسنوکولین – تری اتیل کولین  و سولفو کولین همگی  به نقش  کولین   در ساخته شدن فسفو لیپید ها و اثرات  لیپوتروپ کمک می کنند . در آزمایشات انجام شده با مواد رادیو اکتیو نشان داده است  که این ترکیبات  تا حدی قادرند به جای کولین در ساختمان فسفو لیپیدها وارد شوند   و عواملی که برساخته شدن یا انتقال  بنیان   متیل دخالت  دارند  بر کمبود کولین نیز موثرند .

8-2-  آزمایش :

از مکمل کلرید کولین  به عنوان محرک رشد  در جیره حیوانات  اهلی  استفاده  می کنند و همچنین باعث  افزایش  ایمنیت بدن نیز می گردد  که یکی از  مشهورترین مواد در بهبود  بخشیدن  کیفیت  و کمیت گوشت و تخم مرغ به شمار  می رود .

در یک آزمایش  افزودن kg / mg 2000  مکمل کلرید کولین  در جیره مقدار کمی از وزن  را افزایش   داد اما بیش   از این  مقدار   مقرون به صرفه  نیست   در این آزمایش  جیره طوری تیمار  شده است   که ساخت   کولین را در محل سنتر آن ( کبد )  مهار می کند و مشخص شد  که میزان  افزایش  رشد رابطه ای   مستقیم  با مکمل  کلرید کولین دارد  .

در آزمایش  دیگرافزودن  مکمل کلرید کولین  در مقادیر   مختلف  (  kg /mg 1600-800-400 ) در جوجه های گوشتی که دان آن بر اساس  پایه  ذرت  و سویا  بود مورد بررسی قرار گرفت .

که ضریب  تبدیل   دادن با استفاده از kg / mg 800 دان حداکثر بهبود را نشان داد بطوری که ضریب   تبدیل    دان از 71/1 در جیره شاهد به 66/1 رسید که این آزمایش   از لحاظ  اقتصادی   مورد اهمیت  است  که چنین  توضیح داده می شود .

به منظور  بدست آوردن یک کیلوگرم  وزن  زنده مرغ  گوشتی مقدار 71/1 کیلوگرم   دان مورد نیاز است یعنی ضریب تبدیل   بدون افزودن مکمل کلرید کولین  71/1  می باشد .

با افزودن mg 800 کلرید  کولین   در هر kg  جیره  می توان  ضریب  تبدیل  را به 66/1 کاهش داد بنابراین  با افزودن  تقریباً 8/0  kg  کلرید کولین  در هر تن  از مصرف   50 کیلوگرم دان (  به ازای   هر تن گوشت   ) صرفه جویی به عمل می آید   قابلیت دسترسی

زیستی  کلرید کولین در کنجاله سویا 83 % در کنجاله   بادام زمینی  76 %  و کنجاله منداب 

24%  می باشد .

9-2-تخم مرغ  با بوی ماهی :

 در سال   1933 وندل تشخیص داد  که حتی   اگردر جیره   مرغ ها پودر ماهی یا فراورده های  ماهی   وجود نداشته باشد ممکن است تخم مرغ  های بگذارند  که بوی ماهی بدهد  در اوائل سال  1970 در انگلستان   مزه  ماهی   در تخم مرغ یک مسئله  و مشکل جدی   شد و بعداً  تشخیص  دادند  که این مزه  با استفاده    بیش از حد کنجاله مند اب در جیره مرغ  های تخم گذار مرتبط است   تحقیقات نشان داد که بعضی از سویه ها  (بویژه  آنهایی تخم با پوسته  قهوه ای  تولید می کنند )  در تولید تخمهای با   مزه ماهی  تولید  کنند    حتی در شرایطی   که جیره  کنجاله منداب  مصرف  می کردند مستعدتر  از سایر سویه ها است .

محققات   دریافتند  که کولین  بیش از حد موجود  در کنجاله   منداب عامل  ایجاد  مزه  ماهی در تخم مرغ  است  زیرا   در مرغهای  حساس جیره های  پرکولین  باعث ایجاد این مزه می شودکه دلیل  اصلی آن  وجود مقدار زیادی  از تری متیل  آمین   ( ماده شیمیایی  که باعث  مزه  ماهی می شود )   را در اثر   مصرف  کولین  خالص  یا کنجاله مندا ب  در روده های  های کور و روده کوچک   می باشد .

آنها   استنباط  کردند   در مرغ هایی که تخم های با مزه ماهی   تولید  می کنند کبد قادر به اکسید  کردن   تری متیل    آمین   به تری متیل  امین  اکسید  ( ماده دفعی ) نیست و این  ماده در  تخم مرغ رسوب کرده  و باعث  مزه بوی  ماهی در تخم مرغ می گردد  .

و علاوه  بر ایجاد بوی ماهی   تراکم   زیاد این ویتامین سبب کم شدن فعالیت  ویتامین D

 می گردد .

قدرت ویتامین خوراکها (به شکل تازه )

 

کولین مرجود خوراکها

 

10-2-  احتیاجات  :

 برخلاف سایر  ویتامین ها اگر چه مقدار و سرعت   کولین  سازی  برای رشد کافی نیست  .در بدن   حیوانات کولین  سازی صورت می گیرد که کولین   سازی   در کبد صورت  می گیرد  زیراسیستم  انتقال   دهنده بنیان   متیل در سایر   بافت ها وجود ندارد .

با توجه به نقش کولین   در جلوگیری  از کبد چرب   . خونریزی    کلیه   و پروسیس  نمی توان  گفت  که این ترکیب یک ویتامین   حقیقی است  زیرا   این اعمال  نیازمند ورود   کولین  ازطریق   سایتیدین دی فسفو کولین  به لستین  است  بنابراین  جزئی از ساختمان  فسفو  لیپیدهایی است  که در کبد  و کلیه  و سلولهای  غضروفی وجود دارد .

به هر حال  در جوجه  های جوان  یک ویتامین  محسوب  می شود   زیرا

1) جزئی از مواد غذایی است  ولی ماهیت آن با قند  و چربی و پروتئین  فرق می کند .

2) در غذاهای   معمولی  به مقدار کم وجود دارد

3) برای رشد طبیعی بافت ها و سلامت  کامل بدن  ،رشد  و نگهداری   لازم است .

4) هنگامی  که در جیره وجود نداشته باشد  یا به نحوی  جذب و مورد استفاده  قرار نگیرد سبب بروز  بیماری و عوارض   خاصی  می گردد کولین  مورد نیاز   جوجه ها شامل  دو قسمت  است  .

1) یکی آن قسمت  که وجود  کولین ضروری   و حتمی است

2) دیگر آن  می تواند   با متیونین جایگزین  شود . در حیوانات  جوان این جایگزینی  فقط در صورتی   که میتونین بیش  از احتیاج برای سنتز پروتئین  در بافت  ها عرضه  شود می تواند انجام گیرد  که در صورت   وجود حالت فوق مقدار  مورد نیاز برای رشد  بافت می تواند از گروههای ناپایدار   متیلی برای سنتز کولین  از اتانول   آمین تامین شود .

حداقل  ویتامین مورد نیاز   طیور در هر kg  از جیره  NRC

11-2-  منابع کولین :

 

 

نتیجه گیری :

رشد سریع  جوجه گوشتی   در کمترین زمان  با حداقل   هزینه هدف   اصلی   هر پرورش  دهنده ای  در صنعت  مرغداری  می باشد. برای  نیل  به این   هدف  باید از کیفیت   جیره غذایی   و غنی   بود ن  آن از ویتامین  ها و مواد معدنی    ضروری مطمئن   بود .

1- تغذیه سفیده تخم مرغ  در طیور و پستاندارا ن باعث کمبود عنصری می شود   که در تغذیه حیوانات   مخمرها و باکتری ها   ضرورت دارد (بیوتین).

2- قرار گرفتن  در معرض نور   موجب کاهش  توان عمل   بیوتین  نمی شود   اما محلولهای قوی  اسیدی و قلیایی آن را از بین می برند .

3- وقتی  مادر ها با جیره کم  بیوتین  تغذیه شوند   در جنین   ها و جوجه ها پروسیس مادرزادی   قلبی   و ناهنجاری های   استخوان ایجاد می شود  که در این ناهنجاری ها  با افزودن  بیوتین   برطرف می شود .

4- مصرف   پودر گوشت  در جیره   طیور   باعث جلوگیری  از عارضه  کبد و کلیه چرب می گردد.

5- افزودن آرسنوکولین   و بتائین بطور  همزمان  حداکثر رشد   را به وجود می آورد .

6- برای ساخته شدن  یک مولکول کولین 3 مولکول  میتونین فعال لازم است  .

7- استیل  کولین یک ماده  واسط سیستم عصبی   - عضلانی است  به کمک  آنزیم  استیل کوآنزیم   A  کولین تر انسفوراز از کولین  و استیل  کو آنزیم   A  ساخته می شود   البته  قسمت بسیار کمی   از کولین   برای ساخت ستیل کولین مصرف می شود .

8-افزودن  چربی   به جیره   طیور  نیاز به کولین  را افزایش    می دهد و محدودیت  انرژی آن را کاهش می دهددر واقع   کبد چرب  و خونریزی  کلیوی   در طیوری   که جیره بدون کولین  دریافت  کرده اند    با کاستن از رشد  آنها بوسیله   محدود کردن  چربی  کربو هیدارت   می توان جلوگیری به عمل آورد .

9- استفاده از مکمل  کلرید کولین  در جیره   جوجه ها باعث افزایش  رشد می شود و ضریب   تبدیل   دادن  را کاهش می دهد .

منابع و مآخذ:

1)     پور رضا ، ج . 1370 . تغذیه مرغ . موسسه انتشارات امیر کبیر شعبه اصفهان (ترجمه).

2)     زهری ، م. د . 1381 . اصول پرورش طیور . انتشارات تهران.

3)     شماع ، م، . هـ ، ساعدی، . ک ، نیکپور . 1381. اصول تغذیه دام و طیور . انتشارات دانشگاه تهران.

4)     شهبازی ، پ، . ن ، ملک نیا . 1385 . بیوشیمی عمومی . موسسه انتشارات و چاپ تهران.

5)  گلیان ، ا،. م . س ، معینی .1375  . احتیاجات غذایی طیور . واحد آموزش و پژوهش معاونت کشاورزی سازمان اقتصادی کوثر( ترجمه).

6)     گلیان ، ا،. م . س ، معینی. 1374 . تغذیه طیور . واحد آموزش وپژوهشی معاونت کشاورزی سازمان اقتصادی کوثر.

7)     نوید شاد ، ب، . ع.ر، جعفری صیادی . 1383 . تغذیه دام . فرهنگ جامع.

8)     نیکخواه ، ع ، .ح ، امانلو . 1374 . اصول  تغذیه و خوراک دام . انتشارات جهاد دانشگاهی زنجان (ترجمه).

9)     هاشمی ، م . 1370 .مواد معدنی و  ویتامین ها در تغذیه حیوانات اهلی . انتشارات فرهنگ جامع.

10)Available . www. Biotin . com

11)Available. www . Choline . com

 

:: موضوعات مرتبط: طیور، تغذیه

:: هنرستانی خواهیم ساخت...
:: احادیثی درباره علم و دانش
:: یبوست و پینینگ (Constipation and Pinning)
:: کپیینگ(Caping)
:: کراچینگ
:: پشم چینی صورت(Facing)
:: گال زنی
:: فرآورده های دامی
:: واکنش میلارد(Millard's reaction) یا قهوه ای شدن (Browning Reaction)
:: عادات بد و غیر طبیعی گاوها
:: تحلیل سه سطح تغذیه در زنبور عسل
:: استفاده از حواس پنجگانه در مدیریت پرورش طیور
:: دلایل ساخت شش ضلعی حجره ها
:: اخته کردن به روش غیر جراحی ( بدون خونریزی ، بسته ) در گاو  
:: اهمیت آهنربای دامی در پیشگیری از بیماریهای ناشی از ورود اجسام فلزی