حذف شاخ گوساله
گاوهای شاخدار ممکن است به یکدیگر آسیب وارد کنند که در نتیجه تولید آسیب دیده و کاهش می یابد همچنین گاوهای شاخدار برای تغذیه و استراحت به فضای بیشتری نیاز داشته و مهار آنها برای انجام عملیات مختلف مانند تلقیح مصنوعی واکسیناسیون و تزریقات و غیره مشکل تر است. به دلایل زیر باید حذف شاخ در سنین پایین انجام گیرد:
1) درد کمتر در سنین پایین
2) کنترل راحت تر گوساله
1) سرعت و راحتی کار
2) التیام زودتر زخم حاصله
برای شاخ سوزی گوساله ها بهترین سن 1 تا 3 هفتگی است. گوساله قبل از انجام شاخ سوزی با دست و پای بسته به پهلو خوابانده می شود موهای اطراف شاخ تراشیده می شود و به طوری که ریشه شاخ کاملا قابل روئیت باشد .سه روش عمده برای شاخ سوزی گوساله وجود دارد:
شاخ سوزی به روش شیمیایی : در این روش از مواد شیمیایی مانند پتاس سوز آور استفاده می شود این روش بهتر است در مورد گوساله هایی انجام شود که سن انها بین 1 تا 2 هفته باشد. برای شروع کار باید موهای اطراف شاخ چیده شود سپس اطراف شاخ با وازلین طبی چرب شود وازلین از سرازیر شدن قطرات مواد شیمیایی به طرف چشم و صورت حیوان جلوگیری می کنند پتاس سوز آور برای شاخ سوزی استفاده می شود به شکل یک قلم ساخته شده است پس از مالیدن وازلین چند قطره آب روی نوک قلم پتاس سوز آور ریخته و یا این که نوک قلم را در یک ظرف آب فرو برده می شود سپس نوک قلم پتاس روی دکمه شاخ مالیده می شود با ظاهر شدن خون و سیاه شدن شاخ عمل مالیدن قطع می گردد.
حد و اندازه مالیدن پتاس سوز اور به شاخ گوساله همین مقدار است در هر صورت نیازی به استفاده بیشتر از میله پتاس نیسا گوساله پس از انجام شاخ سوزی باید در یک جای خنک و به دور از تابش مستقین نور خورشید به مدت 2 تا 3 ساعت نگهداری شود دلیا این کار این است که گوساله در ساخ سوزی در تماس با سایر گوساله ها پتاس را به چشم و صورت و دهان انها نمالد. همچنین این کار باعث می شود پتاس سوز آور پخش نشده و از اطراف شاخ به چشم و صورت گوساله منتقل نشود در استفاده از پتاس سوز آور باید دقت کرد که تماس مستقیم آن با دست و صورت و پوست بدن بسیار خطرناک بوده و باعث سوختگی شدید پوست می شود. همچنین باید مواظب قطرات خطرناک پتاس بود تا روی پوست نریزد.
شاخ سوزی به روش برقی: از این روش بیشتر برای شاخ سوزی گوساله های حدود 2 تا 4 هفته استفاده می شود. پس از ظاهر شدن ریشه شاخ در اثر چیدن موهای اطراف آن می توان اقدام به سوزاندن شاخ نمود. میله فلزی شاخ سوز برقی باید کاملا داغ شود تا بتواند به خوبی عمل کرده و شاخ را بسوزاند. با قرار دادن میله روی دکمه شاخ سوختن شاخ شروع می شود. عمل شاخ سوزی باید به صورت دورانی باشد تا تمام بافت های زاینده شاخ از بین بروند. این عمل آنقدر ادامه می یابد تا سطح شاخ کاملا با پوست سر همسطح شود. در طی از بین رفتن شاخ خونریزی روی می دهد ولی خونریزی در تماس با میله داغ شاخ سوز قطع می شود. این روش خطر کمتری دارد و انجام آن نیز آسانتر است. در شاخ سوزی برقی باید به نکات زیر توجه کرد:
حرارت شاخ سوز هر چه بیشتر باشد بهتر است زیرا بافت های شاخ بهتر سوزانده می شود. برای این که مطمئن بشویم که شاخ کاملا داغ شده است آن را روی تکه ای چوب قرارداده و فشار می دهیم اگر بر روی چوب اثر سوختگی را بجا گذاشت شاخ سوز کاملا داغ و آماده استفاده می باشد.
باید مواظب بود که میله شاخ سوز از روی دکمه شاخ منحرف نشود و روی پوست صورت یا چشم گوساله قرار نگیرد. چنانچه این حادثه روی دهد باعث سوختگی شدید پوست و وارد شدن شوک بسیار شدید به گوساله می شود.
مسائل ایمنی را باید در هنگام استفاده از شاخ سوز برقی را که یک وسیله برقی است رعایت کرد و بعد از اتمام کار محل را با اسپری ضدعفونی کرد.
البته تا سن 2 ماهگی هم می توان از شاخ سوز برقی استفاده کرد ولی انجام این کار سخت و وقت گیر می باشد.
روش حذف شاخ بوسیله انبر مخصوص: از این روش برای حذف شاخ گوساله های تا سن 4 ماهگی استفاده می شود. در این روش نیز باید دست و پای گوساله کاملا بسته و مقید شود و موهای اطراف شاخ حیوان کوتاه شود. انبر قطع شاخ وسیله ای است با دو دسته و یک دهانه که شاخ اطراف ان قرار می گیرد. شخص عمل کننده با فشار روی دسته های انبر شاخ را از محل مناسب قطع می کند.
شاخ باید از حدود 1 تا 5/1 سانتیمتر مانده به انتهای ان قطع شود خونریزی در این روش وجود دارد که باید حتما آن را بند آورد. برای جلوگیری از خونریزی می توان از میله داغ شاخ سوز و یا جسم اهنی دیگری که داغ شده باشد استفاده کرد . در روش حذف شاخ با انبر مخصوص باید به چند نکته توجه کرد : 1) تیغه انبر را تمیز و ضد عفونی کرد تا میکروب ها و عوامل عفونت زا را با بافت شاخ نفوذ نکنند. 2) هنگام قطع شاخ باید عمل قطع کردن را سریع و دقیق انجام داد تا فشار بیش از حد به شاخ و سر حیوان وارد نشود. روش های گفته شده برای حذف شاخ در گوساله ها اعمال می شود اگر سن گوساله از 4 ماه گذشت روش های مذکورقابل اجرا نبوده و باید از روش های دیگر حذف شاخ استفاده کرده البته از سیم های شاخ بر هم می توان استفاده کرد که به فاصله 5/1 تا 2 سانتیمتر با لای شاخ راشروع به بریدن می کنیم و بعد از قطع خونبدی بوسیله داغ کردن و تزریق ویتامین K در اطراف محل رویش شاخ صورت گیرد. البته بهتر است قبل از شاخ بری و یا حتی اعمال شاخ شوزی اطراف ریشه شاخ را با لیدوکائین بی حس کرد. تا گوساله دردی را احساس نکند و از استرس بیش از حد جلوگیری شود که بعضی از دامدارها هم معتقد به تزریق داروهای آرامبخش قبل از شروع قطع شاخ می باشند.
:: موضوعات مرتبط:
پرورش دام (گاو، گوسفند وبز)
